مطالعه تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی در اثر برداشت از آبخوان های ساحلی با استفاده از مدل ریاضی ( مطالعه موردی آبخوان ساحلی بناب )

محدوده مطالعاتی دشت بناب قسمتی از دشت مراغه – بناب می باشد که در حوضه آبریز دریاچه ارومیه می باشد. میانگین بارش ده ساله (1389-1379) منطقه مورد مطالعه 5/269 میلی متر و متوسط درجه حرارت آن 6/15 درجه سانتی گراد می باشد. بر اساس اقلیم نمای آمبرژه آب و هوای این منطقه در محدوده خشک سرد واقع شده است. رودخانه صوفی چای مهم ترین رودخانه محدوده ی مورد مطالعه است که از ارتفاعات شمال شرق کوه سهند سرچشمه می گیرد و در امتداد شمال شرق به جنوب غرب امتداد یافته و پس از دریافت شاخه های فرعی و عبور از دشت و پس از برداشت های لازم به دریاچه ارومیه می ریزد. روند کلی هیدروگراف واحد آب زیرزمینی دشت بناب یک روند نزولی است که در سال های آبی 88-87 الی 89-88 افت 1 متری سطح آب زیرزمینی را نشان می دهد و آبخوان با بیلان منفی روبرو می باشد. با توجه به اینکه تخمین صحیح شرایط هیدروژئولوژیکی آبخوان و بررسی کیفیت آبهای زیرزمینی از اهم مسائل به منظور مدیریت صحیح منابع آب زیرزمینی می باشد، اقدام به شبیه سازی کمی و کیفی آخوان با استفاده از نرم افزار visual modflow v.3.1گردید. آنالیز حساسیت مدل کمی نشان داد که مدل به تغییرات k و s حساسیت بالایی نشان می دهد. حساسیت مدل نسبت به سایر عوامل در حد جزئی بوده و یا بدون حساسیت می باشد. در نواحی مرکزی دشت که تراکم چاه های بهره برداری و به تبع آن تنش های وارده بر آن زیاد است، نسبت به مناطق دیگر حساسیت بیشتری را دارا می باشد. مرحله واسنجی مدل کمی با تغییر توام پارامترهای هیدرولیکی و ابعاد شبکه بندی برای سال آبی 88-87 صورت گرفت که نتایج حاصل از آن قابل قبول و میزان خطاها در محدوده مجاز بوده و سطح آب زیرزمینی به خوبی شبیه سازی شده است. صحت سنجی مدل کمی برای سال آبی 89-88 نشان داد که مدل به خوبی توانسته است شرایط طبیعی سفره را شبیه سازی کند. پس از حصول نتیجه مطلوب از مدل دشت بناب، با ورود داده های لازم برای یون کلر اقدام به شبیه سازی کیفی آبخوان گردید. تحلیل حساسیت مدل کیفی نشان داد که مدل تهیه شده به تغییرات پراکندگی طولی و نسبت ضریب عرضی حساسیت بالا نشان می دهد. حساسیت مدل به چگالی ظاهری و جذب خطی در حد کم و یا ناچیز می باشد. واسنجی مدل کیفی با تغییر همزمان پارامترهای کیفی برای سال آبی 89-88 انجام گرفت. نتایج حاصل در حد قابل قبول می باشد. تمرکز شدید چاه ها در مرکز دشت باعث تشکیل مخروط افت و معکوس شدن جهت جریان در این قسمت از دشت شده است. جهت جریان درآبخوان دشت به طور کلی از شرق دشت به سمت غرب دشت (کفه نمک) می باشد، اما به دلیل افت سطح آب در سال های اخیر در مناطق مجاور کفه نمک جهت جریان آب معکوس شده و از سمت کفه نمک به مرکز دشت تغییر جهت داده است.